10 bộ phim xưa rất đáng xem – và lý do vì sao bạn không nên bỏ lỡ chúng

Thập niên 1980 là một thời kỳ vàng cho những ai yêu phim xưa: máy chiếu VHS bắt đầu phổ biến, các rạp chiếu phim hồi cố còn hoạt động rộn ràng ở các thành phố lớn, và kho tàng phim ảnh từ 40 năm trở lại đó vẫn còn vừa sức để khám phá. Nhưng ngày nay, với gần một thế kỷ phim có tiếng và vô số lựa chọn từ streaming, lớp khán giả trẻ dễ bị hút về những gì mới nhất, còn phim cổ điển thì trôi dạt vào dĩ vãng.

Tuy nhiên, việc tiếp xúc với các tác phẩm điện ảnh trước năm 1965 – thời kỳ phim đen trắng, phong cách diễn xuất khác biệt và còn bị kiểm soát bởi Hays Code – vẫn cực kỳ quan trọng. Không chỉ để mở mang vốn hiểu biết, những bộ phim này còn là cách sinh động để hiểu về quá khứ, về xã hội, về nghệ thuật trình diễn, và cả âm nhạc đại chúng.

Dưới đây là danh sách 10 bộ phim xưa được đề xuất như một "bữa trưa Chủ nhật" lý tưởng cho cả gia đình – những tác phẩm không chỉ giàu giá trị thẩm mỹ mà còn giúp khơi gợi nhiều cuộc trò chuyện thú vị.

1. Singin’ in the Rain (1952) – Một tuyệt tác nhạc kịch về sự chuyển giao từ phim câm sang phim nói, với loạt ca khúc kinh điển và các màn trình diễn hoàn hảo. Dễ xem, hấp dẫn, và là cánh cửa tuyệt vời đưa người trẻ làm quen với dòng phim âm nhạc cổ điển.

2. Rear Window (1954) – Tác phẩm trinh thám tâm lý bậc thầy của Hitchcock, nơi căng thẳng, lãng mạn và nỗi sợ đan xen nhau đầy mê hoặc. Với set quay độc đáo và màn kết cao trào, đây là một trong những phim hay nhất để bắt đầu khám phá thế giới Hitchcock.

3. Gone With the Wind (1939) – Dù gây tranh cãi bởi cái nhìn lý tưởng hóa chế độ nô lệ, bộ phim vẫn là một bản anh hùng ca điện ảnh đầy xúc động. Xem phim là sống trọn một đời – kéo dài 4 tiếng nhưng không hề nhàm chán.

4. The Man Who Shot Liberty Valance (1962) – Một western sâu sắc về công lý, danh tiếng và sự thật – với những màn trình diễn lôi cuốn của John Wayne và Jimmy Stewart. Câu thoại “Khi truyền thuyết trở thành sự thật, hãy in truyền thuyết” vẫn còn vang vọng đến nay.

5. Citizen Kane (1941) – Một tác phẩm không thể thiếu trong bất kỳ danh sách phim kinh điển nào. Được ca ngợi là bộ phim hay nhất mọi thời, Kane là minh chứng sống động rằng điện ảnh có thể sâu sắc như văn học.

6. All About Eve (1950) – Với màn hóa thân huyền thoại của Bette Davis, bộ phim là một bản giao hưởng lời thoại đanh thép, sắc sảo về giới showbiz và lòng tham vọng. Một "must-see" cho bất kỳ ai yêu phong cách viết kịch bản cổ điển.

7. Top Hat (1935) – Fred Astaire và Ginger Rogers ở đỉnh cao phong độ, cùng năm ca khúc Irving Berlin tuyệt vời. Ngay cả người không thích nhạc kịch cũng khó cưỡng trước vẻ thanh tao và kỳ diệu của cặp đôi này.

8. 42nd Street (1933) – Một cái nhìn tối hơn về ngành giải trí thời khủng hoảng kinh tế. Kết phim không có màn hôn lãng mạn hay đại hợp xướng, mà là đạo diễn cô độc ngồi trên lan can – chi tiết khiến bộ phim đáng nhớ hơn bao giờ hết.

9. Casablanca (1942) – Bộ phim "cổ điển của mọi phim cổ điển", nơi sự kết hợp tình cờ giữa Bogart và Bergman tạo ra ma thuật. Một kho tàng lời thoại bất hủ, với thông điệp nhân văn vượt thời gian.

10. Stormy Weather (1943) – Hiếm có dịp mà các nghệ sĩ da màu hàng đầu cùng tụ hội như trong bộ phim này. Lena Horne và Fats Waller mang lại những màn trình diễn đỉnh cao – và đặc biệt là màn nhảy không tưởng của anh em nhà Nicholas.

Ngoài 10 phim này, còn có vài cái tên đáng chú ý: Imitation of Life (1959) với đề tài "người da đen giả trắng"; The Awful Truth nếu bạn thích hài screwball; và Mr. Smith Goes to Washington để hiểu thêm tinh thần lập pháp thời xưa.

Không chỉ là xem những bộ phim này, hãy nghĩ về việc chúng ta chọn truyền lại gì cho thế hệ sau. Còn bạn, đâu là “phim xưa” bạn muốn con mình (hay chính bạn) nhất định phải xem một lần trong đời?

shared via nytimes,

NGÀY TA ĐÃ YÊU

(Khởi chiếu từ mai 15/11 - nếu là tôi, sẽ dịch là Ta sống trong đời - vừa nghĩ ra thêm: Đời ta đã sống)

Trước khi nhận được thư mời, tôi còn không biết đến sự tồn tại của phim này. Thích Florence Pugh nên ra rạp, hóa ra lại được xem một trong những phim đẹp đẽ nhất năm 2024. Nửa vô tri nửa hữu tri. Dĩ nhiên, đó là nhận xét của riêng tôi.

John Crowley từng đạo diễn Brooklyn (tôi rất thích), màu của We Live In Time cũng tượng tự. Một phim slice of life điển hình, thong thả, chậm rãi, với những khuôn hình giản dị nhưng đẹp, đẹp kiểu đời thường, đẹp kiểu ấm áp, đẹp kiểu yêu thương.

We Live In Time đúng kiểu đưa một cuộc đời từ cuộc đời vào màn ảnh. Nó là những chuỗi ngày bình lặng, là những trải nghiệm giống với trải nghiệm của bao người. Tuy nhiên, nó cũng dạy ta cách đương đầu với biến cố, dạy ta biết thế nào là đồng cảm, dạy ta biết trân trọng từng khoảnh khắc của sự tồn tại.

We Live In Time khiến tôi nhớ đến hai phim “hai người”, nghĩa là tập trung hoàn toàn vào hai nhân vật chính. Một là Marriage Story, một là Nine Songs. Phim này nằm đâu đó ở lưng chừng. Hơn đứt hai phim kia ở những miếng hài thông minh, dí dỏm và thuyết phục.

Xưa nay tôi vẫn luôn thích những phim slice of life kiểu này. Như Paterson. Như Columbus. Như Past Lives. Bởi như tôi vẫn hay chém, cuộc đời của hầu hết chúng ta nó cứ nhàn nhạt vậy thôi, diễn đạt được sự nhàn nhạt đó thế nào để khán giả thấy hay ho mới là thách thức.

Cái sự hay của We Live In Time thật khó viết ra cho đúng để lôi mọi người đến rạp. Nó là một sự thấu cảm bên trong, tôi nghĩ vậy. Còn nếu phải mô tả kiểu xôi thịt, tôi sẽ nói, “phim này độc đáo lắm mọi người ơi. Lần đầu tiên chúng ta được xem Nhện nhọ chén Black Widow hoặc ngược lại, hoặc Nhện nhọ và Black Widow chén nhau. Nhiều lần”.

Tối về xem review, thấy điểm trung bình là 7,1/10. Tôi chấm hẳn 8,5/10. Và tổng kết bằng hai chữ “đáng xem”. Nhưng vẫn chống chỉ định với người thiếu kiên nhẫn, người thích nhanh, kịch tính, người không thích lối kể chuyện phi tuyến tính và người dị ứng với chuyện chửa đẻ.

Vậy thôi.

shared from facebook Hoàng Cương,

David Mamet, còn gọi là 'Dave hay gắt gỏng', muốn chia sẻ đôi lời

nguồn: New York Times,

biên dịch: Nguyễn Quỳnh Anh,

Trong cuốn hồi ký mới, nhà làm phim và nhà viết kịch bản chia sẻ suy nghĩ của ông về Hollywood xưa và nay.

Những vở kịch hay nhất của David Mamet đều có tựa đề rất xuất sắc: “American Buffalo”, “Glengarry Glen Ross”, “Speed-the-Plow”, “Oleanna”. Cuốn sách phi hư cấu hay nhất của ông, “Writing in Restaurants” (Viết trong nhà hàng) cũng vậy. Giờ đây, ở giai đoạn cuối sự nghiệp, ông cho trình làng tập tản văn mang tựa đề “Everywhere an Oink Oink” (Ụt ịt khắp nơi). Ôi trời, hay rồi. Chúng ta cùng xem nào.

Đôi lúc bạn có thể đánh giá cuốn sách qua tựa đề. James Hamilton-Paterson viết trong “Cooking With Fernet Branca” (Nấu ăn cùng Ferrnet Branca), cuốn tiểu thuyết bằng tranh dí dỏm của ông từ năm 2004: “Đối tượng độc giả của cuốn sách càng ngớ ngẩn, tựa đề càng phải dễ thương đến mức hài hước”. Cuốn sách mới của Mamet không ngớ ngẩn. Chỉ là những suy nghĩ ngẫu hứng, xáo trộn. Cuốn sách lập luận thiếu chặt chẽ, điên cuồng bài xích tư tưởng “woke” và viết hơi lộn xộn. Quan điểm của tác giả Mamet về sự chuyển đổi ngày nay là, “Dù sao thìzzzz (theo kiểu vịt Daffy nói trong hoạt hình).” Đọc cuốn này không khác gì ngồi cạnh ông chú Alvin thích xem kênh Fox News của bạn trong Lễ Tạ ơn.

Tuy nhiên, tác giả Mamet không giống các nhà bình luận bảo thủ điển hình sau thời kỳ Trump. (Mamet, hiện đang viết cho National Review, tự cho mình là “người theo chủ nghĩa tự do cải cách.”) Điểm khác biệt là Mamet có chiều sâu. Ông từng viết nên những vở kịch và kịch bản điện ảnh rất đáng chú ý; ông có khối óc phong phú; và khiếu hài hước thích tự giễu. Tôi sẵn sàng chấp nhận phong cách xuề xòa của tác giả, tiếng ợ hơi, gàu trên tóc và thói quen lặp đi lặp lại vì ít nhất nhiều lúc ông ấy rất thú vị và hài hước.

Bạn có thể không chấp nhận được quan điểm của Mamet. Nếu những lời bình luận qua loa về “Diversity Capos” (những người theo chủ nghĩa đa dạng quá khích) và “phiền toái thời Covid”, những đùa cợt châm biếm chính sách tự do về nhập cư và người vô gia cư, và lời tuyên bố ngày nay chúng ta nhận biết nhân vật phản diện trong phim nhờ “làn da trắng” khiến bạn khó chịu, thì cũng là chuyện dễ hiểu. Tác giả Mamet thừa nhận bản thân đánh mất phần lớn sự nghiệp của mình vì vấn đề này, “bị gạt sang một bên vì quan điểm chính trị của tôi (tôn trọng Hiến pháp, v.v.).”

Cách thưởng thức bữa ăn ngồi cạnh người mà bạn hầu như không đồng quan điểm, đặc biệt nếu họ lớn tuổi (Mamet sinh năm 1947) và gắt gỏng, là nhìn vào những điểm tốt nhất ở họ — tìm kiếm điểm chung. Vì vậy, phần còn lại bài đánh giá này sẽ là lời tán dương nho nhỏ cỡ cây bonsai, vì tôi có thiện cảm với loại sách đọc một lần, dạng giống như chương trình giải trí tạp kỹ, thể loại này Willie Nelson cũng từng viết vài cuốn.

Giống như Nelson, Mamet cũng phẫn nộ với những ông trùm công ty và tay sai của họ, những gã luôn kéo valy đi khắp nơi. Ít nhất 1/4 cuốn sách của Mamet dành để tấn công các “nhà sản xuất” phim, những người chỉ biết xen ngang và đóng dấu logo của họ lên tác phẩm của người khác, chẳng khác nào người vẽ graffiti. Trong cuốn “The Tao of Willie” (2006), Nelson có câu nói đùa về ông trùm công ty hay hơn ở cuốn sách này. “Điểm chung giữa giám đốc điều hành hãng thu âm và tinh trùng là gì?” Nelson hỏi. “Cả hai đều có cơ hội một phần triệu trở thành con người.”

Trong cuốn sách “Everywhere an Oink Oink ”, có tiêu đề phụ là “Lời kể cay đắng, đau ruột và chính xác về 40 năm ở Hollywood,” Mamet hết sức cố gắng để trào phúng dí dỏm. Tác giả có lúc thành công: “Làm đạo diễn phim cũng giống như vừa đánh cờ vừa đấu vật”; “Tôi luôn sẵn lòng nghĩ xấu về người khác, nên tôi cho rằng mình có tư tưởng cởi mở”; “Tiếng cười cũng như ánh mắt gợi tình, không thể nào thu lại được”; “Hollywood là Suối nguồn vô vọng”; “Nếu bạn cho rau mùi vào, người dân California sẽ ăn thịt cả mèo [tục tĩu]”; “Tôi luôn thấy Thái Bình Dương thật nhàm chán”; “Đừng bao giờ tin tưởng một người Do Thái đeo nơ.” Tác giả hào hiệp dành cho vợ vài câu bông đùa hay nhất. Ông kể rằng bà ấy gọi tiền là “phiếu giảm giá giày”. Bà ấy muốn nuôi giống chó nào? Giống chó mà “nếu bà dắt nó đi dạo thì nó ngỏm củ tỏi ấy”.

Những gì ấm áp trong cuốn sách này xuất phát từ tình yêu và kiến thức sâu rộng của tác giả đối với những bộ phim cũ, đặc biệt là phim noir. Mamet sẽ khiến bạn muốn tìm xem hoặc xem lại những bộ phim như phim giật gân về Chiến tranh Lạnh “Fail Safe” (1964) của Sidney Lumet, phim siêu trộm “Rififi ” (1955) của Jules Dassin và phiên bản năm 1946 của “Razor's Edge”, có Tyrone Power và Gene Tierney và Anne Baxter. Lần cuối cùng Mamet khóc là bộ phim “Random Harvest”, với sự góp mặt của Ronald Colman và Greer Garson. Tác giả nói thêm: “Quay phim năm 1942, rơi nước mắt năm 1970.”

Tác giả kể lại, lạ lùng nhưng có thật, những bài hát sân khấu âm nhạc thời Thế chiến I ông yêu thích. Ông trích dẫn nhận xét của Tolstoy là một cuộc hôn nhân đang gặp rắc rối khi hai người bắt đầu phát âm thật là rõ ràng. Cuốn sách còn có những nhánh rẽ kể về Dorothy Parker, Preston Sturges, Frances Farmer, Barbara Loden, nhà thơ Donald Hall và Frederick Law Olmsted.

Trong cuốn sách, tác giả hồi tưởng lại quá trình làm những bộ phim cũ của ông. Ông nhớ công việc đạo diễn. Ông ví nó giống như dẫn dắt đội quân ra chiến trận. Ông đã đạo diễn 10 bộ phim, viết lách, và có khoảng 40 kịch bản, dù chỉ một nửa được dựng phim. Tác giả liệt kê cả những bộ phim ông bị sa thải. Ông cũng hối hận vì từ chối lời đề nghị viết kịch bản cho Martin Scorsese và Sergio Leone.

Mamet chơi piano bốn tay với Randy Newman. Ông bay cùng Harrison Ford trên máy bay riêng. Stanley Kubrick thường cùng ông trò chuyện trên điện thoại. Ông viết về những ván bài blackjack đặt cược cao của Debra Winger với đội nhân viên trên phim trường, và còn châm chọc họ rằng dường như khi làm việc họ chỉ có ba kiểu phản ứng: “Ồ, Này và Được rồi.” Cuốn sách tiết lộ nhiều điều về người bạn ảo thuật gia Ricky Jay của ông. Tác giả cũng miêu tả những cảnh đáng nhớ, như lúc Ridley Scott và Dino De Laurentiis bay đến gặp ông ở Martha's Vineyard để nhờ viết kịch bản cho “Hannibal”.

Mamet tự nhận mình là “người chính trực” trên phim trường. Tức là ông chưa bao giờ có quan hệ tình ái với diễn viên nữ. Tác giả kể Mike Nichols khuyên thế này: Ngủ với diễn viên thì được, nhưng ngừng không ngủ nữa thì không được.

Mamet không thích nhân vật nam trong phim ngày trước uống nhiều sữa như vậy. Ông cũng không thích thẩm phán trong phim luôn dọa sẽ dẹp phiên tòa nhưng lại không bao giờ làm. Vì sao trong phim người ta không bao giờ đậy nút chai lại? Ông cho rằng thay đổi “Anh trợ lý kỹ thuật” thành “Trợ lý quay phim” trên phim trường là woke không cần thiết. Những kẻ ồn ào tự coi mình là nạn nhân, biến đi cho khuất mắt tôi! Tác giả đánh giá đàn ông qua cái bắt tay. Về sở thích này, ông viết: “Bánh thế nào thì đám cưới cũng thế ấy”.

Tác giả tự viết về thái độ thiếu bình tĩnh của mình, “Ôi, Dave gắt gỏng, gắt gỏng quá.” Ông tự gọi mình là “Ẩn sĩ của Santa Monica, trốn tránh một thế giới đã phát triển, và tên tuổi tôi giờ đây chẳng khác nào nhắc đến Herodotus với giới trẻ mù chữ.” Herodotus biết rằng tuổi tác làm mất đi những thứ mình yêu thích là điều khủng khiếp. Tác giả Mamet viết, đau khổ cay đắng nhất là “biết quá nhiều mà không kiểm soát được gì”. Herodotus có lẽ cũng ghét những đứa trẻ mới đến thị trấn vì chúng ở đó để thay thế ông.

EVERYWHERE AN OINK OINK: An Embittered, Dyspeptic, and Accurate Report of Forty Years in Hollywood | By David Mamet | Simon & Schuster | 237 pp. | $27.99