5 tuyến tàu phô diễn vẻ đẹp châu Âu

Đường sắt Gotthard là một trong những cửa ngõ chính của dãy núi Alps của Thụy Sĩ đến Ý

Bạn đang tìm kiếm trải nghiệm du lịch châu Âu vừa thư giãn, vừa mãn nhãn mà không cần chi quá nhiều tiền? Những tuyến tàu dưới đây không chỉ vận hành hằng ngày với mức giá hợp lý mà còn đưa bạn đi qua các khung cảnh đẹp mê hồn – từ núi tuyết, hồ trong veo, đến biển Địa Trung Hải xanh thẳm.

1. Tuyến Transalpin: Zurich (Thụy Sĩ) – Graz (Áo)

Một trong những tuyến tàu hiếm hoi sở hữu toa panorama hạng nhất của Swiss Federal Railways, với cửa sổ uốn cong kéo cao tới trần, mở ra tầm nhìn toàn cảnh dãy Alps.

• Thời gian di chuyển: 9,5 giờ (chỉ chạy ban ngày)
• Khung cảnh: núi non, hồ nước, đồng cỏ và làng quê yên bình
• Ẩm thực: Tại toa ăn, bạn có thể gọi schnitzel, knödel, bánh mì Kaiser kèm bữa sáng từ 6,60 euro (~$7,15), món chính từ 11,40 euro, cùng rượu vang Áo
• Giá vé: từ €40 (ghế hạng hai) và €60 (hạng nhất); thêm €3 để đặt chỗ tại toa panorama
• Điểm đến: Graz – thành phố lớn thứ hai Áo, gần sông Mur và kết nối tốt đến Vienna, Prague, Budapest...

Innsbruck, Áo, một điểm dừng trên tuyến đường Transalpin

2. Tuyến Gotthard Railway: Basel/Zürich – Locarno (Thụy Sĩ)

Một kỳ quan kỹ thuật kết hợp với thiên nhiên ngoạn mục. Tàu Treno Gottardo đi qua đường hầm Gotthard xây từ năm 1882, dài 10 phút, độ cao hơn 3.000 feet.

• Điểm nhấn: sau hồ Lucerne, tàu leo dốc qua cầu và hầm xoắn để đến Locarno bên hồ Maggiore – nơi có cây cọ, đảo nhỏ, biệt thự cổ và vườn cây xinh xắn
• Giá vé: từ 32 franc Thụy Sĩ (~$37) từ Basel hoặc 24 franc từ Zurich
• Tiện ích: Có thể đặt vé qua website Südostbahn

3. Tuyến tàu đêm: Milan/Rome – Sicily (Ý)

Một trong những tuyến dài nhất châu Âu, lý tưởng để đi đêm. Sau khi ngủ một giấc ngon lành, bạn sẽ tỉnh dậy bên ánh nắng miền Nam Ý và biển xanh.

• Lịch sử: từng là hành trình “di cư” của người Ý sau Thế chiến II với tàu Freccia del Sud và Treno del Sole
• Điểm nhấn: vào buổi sáng, đoàn tàu được chở qua eo biển Messina bằng phà, hiếm hoi còn hoạt động tại châu Âu
• Giá vé: từ €50 cho khoang nằm 4 người; khoang đơn có phòng tắm riêng đắt hơn, đều bao gồm bữa sáng
• Điểm đến: Palermo hoặc Syracuse – cảnh biển ngoạn mục dọc hành trình

Tuyến Treno Gottardo, từ Basel hoặc Zurich, leo lên một loạt các cây cầu và đường hầm xoắn ốc trước khi xuống Locarno, Thụy Sĩ

4. Tuyến Glasgow – Mallaig (Scotland)

Sau khi rời Glasgow, tàu chạy giữa các hồ nước sáng lấp lánh, xuyên qua cao nguyên hoang sơ. Một trải nghiệm không thể bỏ lỡ với người yêu thiên nhiên.

• Thời gian: 3 giờ tới Corrour – ga tàu biệt lập chỉ đến được bằng tàu hoặc đi bộ, từng xuất hiện trong phim Trainspotting
• Trạm dừng nổi bật:

1. Fort William – điểm xuất phát leo núi Ben Nevis (cao nhất Scotland)
2. Cầu cạn Glenfinnan – biểu tượng điện ảnh trong phim The Crown và Harry Potter

• Giá vé: từ 20 bảng Anh (~$26), có thể mua pass đi nhiều chặng từ ScotRail

5. Tuyến Côte Bleue: Marseille – Miramas (Pháp)

Chuyến tàu địa phương này dài chưa đến 2 giờ nhưng cực kỳ đáng giá. Đoạn nổi bật chạy dọc vách đá trắng ven Địa Trung Hải tới Martigues.

• Điểm nhấn:

1. L’Estaque – nơi từng truyền cảm hứng cho Cézanne và Braque
2. Niolon đến Cap Méjean – cung đường ven biển tuyệt đẹp với calanques (vịnh đá vôi giống vịnh hẹp)
3. Sausset-les-Pins – cảng nhỏ với nhà hàng ven biển

• Giá vé: từ €13,20, hoặc mua vé ngày €20 để lên xuống không giới hạn trong vùng Bouches-du-Rhône

shared via nytimes,

Budapest – Viên ngọc của Trung Âu: Lịch sử, ẩm thực và phong cách sống đậm chất nghệ thuật

 

Từ khởi đầu khiêm tốn thời Celtic và La Mã, Budapest đã vươn lên thành một đô thị cổ kính đầy quyến rũ, nhờ vào vị trí đắc địa bên dòng sông Danube và dân số hiện tại khoảng 1,7 triệu người. Thủ đô của Hungary mang trong mình vẻ đẹp của kiến trúc cổ điển xen lẫn hiện đại, cùng lối sống cởi mở, đa dạng – trở thành điểm đến yêu thích của giới nghệ sĩ, nhà văn, đầu bếp và dân thiết kế khắp nơi.

Lịch sử sống động trong từng bước chân

Băng qua cầu Chain đến vùng Buda yên bình, bạn sẽ thấy những ngọn đồi xanh và khu dân cư lịch thiệp. Trong khi đó, Pest phía đông sông Danube lại là không gian đô thị nhộn nhịp, đa sắc màu – nơi nghệ thuật, thời trang và ẩm thực hội tụ.

Một điểm đến nổi bật cho người yêu nhiếp ảnh là Trung tâm Nhiếp ảnh Đương đại Robert Capa, nằm gần Đại lộ Andrássy. Đây là nơi vinh danh huyền thoại chiến trường Robert Capa – một người Hungary gốc Do Thái, đồng sáng lập Magnum Photos, và là công dân Hoa Kỳ từng nhận Huân chương Tự do Tổng thống Mỹ. Vé vào cửa: 4.000 forints (~11 USD).

Không xa trung tâm là Bảo tàng Aquincum ở quận Óbuda – nơi lưu giữ di sản La Mã từ hơn 130 năm trước, gồm đồ gốm, tượng đá, mộ bia và cả ngôi đền cổ Mithraeum. Vé tham quan: 3.000 forints.

Ẩm thực: Từ fine-dining đẳng cấp đến bistro thân thiện

Nếu muốn thử tinh hoa ẩm thực Hungary, nhà hàng Stand với thực đơn 8 món giá 89.500 forints sẽ là lựa chọn hàng đầu. Tuy nhiên, phiên bản thân thiện hơn là Stand 25 – bistro của cùng đầu bếp Szabina Szulló và Tamás Széll, nằm tại một góc yên tĩnh ở Buda. Các món truyền thống như súp goulash, gan ngỗng terrine, nai nướng và thịt heo Brasov, kết hợp cùng mocktail hoa cơm cháy thơm lừng, tạo nên một trải nghiệm trọn vẹn. Bữa tối cho 2 người: khoảng 65.000 forints, đã gồm đồ uống và phí phục vụ.

Thịt nai nướng tại Strand 25

Nhà hàng Textura ở Pest, em út của Borkonyha Winekitchen danh tiếng, lại thu hút bằng không gian hiện đại với tường rêu sống và món cá sturgeon chiên giòn, ăn kèm salad Caesar cháy cạnh. Danh sách rượu ở đây quy tụ các chai nội địa nổi bật như Hárslevelű Tarczal từ vùng Tokaj. Bữa trưa cho 2 người: 50.000 forints.

Nếu yêu thích vị Địa Trung Hải pha chút Tel Aviv, đừng bỏ qua Goli – nhà hàng của đầu bếp Harel Zakaim với thực đơn chay độc đáo như súp lơ hun khói, labneh thuần chay phủ za’atar, cùng thịt bò ủ lâu hay shawarma gà chanh. Bữa tối cho 2 người: 40.000 forints.

Café, cocktail và craft beer – tinh thần Budapest hiện đại

Cà phê và sách tiếng Anh? Hãy ghé Massolit – một hiệu sách kiêm quán cà phê nằm giữa khu tiệc tùng của Pest. Ở đây, bạn có thể tìm thấy các tác phẩm như “Sátántangó” (5.500 forints) của László Krasznahorkai hay cuốn ảnh “Forgotten Budapest” (5.250 forints), rồi thư giãn tại Klauzal Square – công viên cũ kỹ đầy chất thơ.

Budapest còn có nền cocktail phát triển nhanh chóng, nhờ các bartender hồi hương từ London. Quán Múzsa trong khách sạn Four Seasons ở Gresham Palace là lựa chọn lý tưởng với không khí James Bond và cocktail Twirl không cồn giá 4.400 forints hoặc ly Shadow bourbon giá 7.900 forints.

Về craft beer, hãy thử Beer People, quán bar của tiểu thuyết gia Mỹ Duncan Robertson, nơi bạn có thể thưởng thức loại imperial stout 10,8% từ Gravity Brewing – 200ml giá 1.900 forints. Nếu thích không khí náo nhiệt hơn, quán Csendes Létterem với nội thất từ mâm xe cũ, đồ gỗ cũ kỹ và graffiti sẽ làm bạn bất ngờ. Một ly rosé kékfrankos từ nhà Gál chỉ 1.090 forints.

Mua sắm & thời trang độc đáo

Người Budapest trẻ tuổi ưa chuộng phong cách vintage và streetwear. Tại cửa hàng Retrock, bạn sẽ thấy áo kimono Nhật giá 35.000 forints và áo thun in hình của các thương hiệu địa phương như Derszu và Mama Tried (12.000 forints). ReClaim Vintage (mở cuối 2023) lại chuyên các món như áo khoác da cừu thập niên 70 (35.000 forints) và áo jean Levi's cũ (19.000 forints). Cách đó vài phút, Komondors vừa là boutique vừa là quán bar – nơi bạn có thể thử đồ quân phục cũ (12.000 forints), áo thể thao xe đạp (8.000 forints) và nhâm nhi Aperol Spritz (2.800 forints).

Văn hóa – từ nhạc, nghệ thuật tới tôn giáo

Công viên trung tâm Városliget vừa được nâng cấp năm 2022 với hai điểm đến nổi bật: Nhà Âm Nhạc do kiến trúc sư Nhật Sou Fujimoto thiết kế và Bảo tàng Dân tộc học của Marcel Ferencz – nơi trưng bày hơn 3.600 hiện vật từ văn hóa dân gian đến nhạc cụ khắp thế giới. Vé vào cửa: 4.900 forints.

Bên trong Nhà thờ St. Stephen

Đừng bỏ qua Széchenyi Thermal Bath – bể tắm nước nóng hoành tráng từ thế kỷ 19, cuối tuần vé vào cửa có locker là 12.500 forints. Và nếu yêu kiến trúc tôn giáo, Đền Do Thái đường Dohány – lớn nhất châu Âu, với sức chứa 3.000 người và bảo tàng bên trong – sẽ là trải nghiệm đầy cảm xúc. Vé tham quan: 13.000 forints.

shared via nytimes,

Hilo – Thiên đường bí ẩn cho dân công sở mê khám phá, ẩm thực và văn hóa Hawaii

 

Hilo, Hawaii

Nằm giữa đại dương mênh mông, đỉnh núi tuyết phủ Mauna Kea và núi lửa Kilauea đang âm ỉ, Hilo – thị trấn cảng cổ kính ở phía Đông đảo Hawaii – là điểm đến hoàn hảo cho dân công sở muốn “thoát ly” khỏi những bãi biển đông đúc và chi phí du lịch tăng chóng mặt tại Honolulu hay Maui. Dù từng hai lần bị xóa sổ bởi sóng thần trong thế kỷ 20, Hilo vẫn hồi sinh ngoạn mục, giữ vững nét mộc mạc, chân thật và giá cả dễ chịu.

Thiên nhiên trù phú, ẩm thực đẳng cấp

Được nuôi dưỡng bởi những cơn mưa nhiệt đới, nông trại trái cây và hoa của Hilo phát triển mạnh. Ngư dân mỗi ngày mang về đầy ắp cá ngừ và cá hồng tươi rói. Nhờ nguồn nguyên liệu phong phú, các đầu bếp địa phương đã giành được sự công nhận tầm quốc gia.

Moon and Turtle là ví dụ tiêu biểu. Đầu bếp Mark Pomaski – từng làm việc tại Roy’s ở Waikiki và Nobu 57 tại New York – đã mở nhà hàng nhỏ nhưng thanh lịch này ngay tại quê hương. Thực đơn thay đổi liên tục, nổi bật như cá opelu chiên nguyên con ăn kèm tapenade oliu xanh ($35), bánh gnocchi khoai lang Okinawa, hay há cảo nhân cá ahi và bạch tuộc mousseline. Đặc biệt, lychee martini với nước vải Hilo tươi ép là món nhất định phải thử ($14).

Ngoài ra, Rim Restaurant nằm ngay bên miệng núi lửa là nơi bạn có thể vừa ăn tối với cá kanpachi áp chảo hoặc thịt bò rib-eye nuôi tại địa phương, vừa ngắm ánh nham thạch rực sáng nếu Kilauea đang phun trào.

Phiêu lưu giữa thiên nhiên kỳ vĩ

Chỉ 45 phút lái xe từ Hilo, Hawaii Volcanoes National Park ($35 vé xe) mang đến trải nghiệm độc đáo: đi bộ qua rừng rậm nguyên sinh, ống dung nham bốc khói, và chiêm ngưỡng dung nham nóng chảy đổ xuống miệng núi lửa từ sảnh Volcano House. Trung tâm chào đón du khách kể về nữ thần núi lửa Pele, trong khi Volcano Art Center trưng bày và bán các tác phẩm thủ công tinh xảo như bát gỗ koa hay ảnh nham thạch gặp đại dương.

Kilauea phun trào không thường xuyên

Cuộc sống về đêm: Từ speakeasy đến cocktail nghệ thuật

Hilo không ngủ khi màn đêm buông xuống. Speakeasy Hidden Nene – mở cửa từ 2023 – mang phong cách thời Victoria với mảng xanh rừng, đầu lợn rừng treo tường và tranh của nghệ sĩ 19 thế kỷ Charles Furneaux. Thực đơn cocktail đầy sáng tạo: ly Shoyu a Good Time với gin Tenjaku, dầu wasabi và xiên cá ngừ sống cháy lửa ($16), hay coconut meringue foam bay bổng phủ lên phiên bản "key lime pie" có cồn ($16). Đừng bỏ lỡ món trứng quỷ với lòng đỏ cá ngừ xông khói ($26).

Bar Temple – nổi bật với cocktail như Sazerac ($18) hay Through the Looking Glass (gin, hoa elderflower, chanh dây, trứng và oải hương – $16) – cũng rất hút khách. Món ăn nhấn mạnh nguyên liệu địa phương, như thịt nai Maui tartare ($26), hay kalo và sắn nướng kèm sốt chimichurri ($14).

Brunch ấm áp và bữa trưa ngoài trời

Chỉ có 8 chỗ ngồi, Paul’s Place Cafe là nơi bạn sẽ cảm thấy như được người chú yêu quý nấu ăn riêng. Đầu bếp Paul Cubio thao tác trên quầy bếp nhỏ chỉ 1,2m², nấu từng món theo yêu cầu từ nguyên liệu tươi tại chợ địa phương. Bánh waffle ($16) có fan ruột; sandwich cá ono nướng ăn kèm cà chua Kamuela và bắp cải giòn ($25) thì khó quên.

Cho bữa trưa ngoài trời, hãy ghé Chợ nông sản Hilo trên phố Mamo. Ở đây có mọi thứ từ dừa tươi đến pad Thái và bánh tamale. Món tráng miệng? Hai tiệm đáng ghé là Puna Chocolate và Two Ladies Kitchen – nơi bán mochi nổi tiếng. Đi tiếp đến Suisan Fish Market bên cầu Wailoa để ăn poke cá ahi kiểu Hawaii ($25/pound) trộn hạt kukui rang. Sau bữa trưa, thưởng thức paletas trái cây địa phương chỉ $3 tại Alii Ice, một tiệm kem phong cách thập niên 50.

Mua sắm chất lượng – phong cách Hawaii đích thực

Mặt tiền các cửa hàng trung tâm Hilo có thể cũ kỹ, nhưng bên trong là kho báu. Nhà thiết kế Sig Zane từ năm 1985 đã cách mạng hóa thời trang aloha bằng họa tiết thực vật bản địa. Cửa hàng Paliku Surf chuyên đồ thể thao, còn Hana Hou Hilo do chị gái ông – nghệ nhân dệt mũ Michele Zane-Faridi – điều hành, cung cấp muumuu cổ, mũ dệt từ lá cọ và mỹ phẩm handmade.

Văn hóa & nghệ thuật – từ truyền thống đến đương đại

• Lễ hội Merrie Monarch diễn ra mỗi mùa xuân, quy tụ những vũ công hula xuất sắc nhất thế giới.
• Pacific Tsunami Museum ($15): kể lại câu chuyện sống còn của hai cơn sóng thần 1946 & 1960, nằm trong tòa nhà Art Deco từng là ngân hàng từ 1930.
• East Hawaii Cultural Center: tổ chức Hawaii Triennial đến tháng 4/2025, với các tác phẩm nghệ thuật đương đại xoay quanh chủ đề bản sắc, môi trường và hàng hải Hawaii cổ đại.
• Imiloa Astronomy Center ($26): bảo tàng thiên văn dành cho gia đình, khám phá khoa học qua lăng kính bản địa Hawaii.

Điện ảnh, âm nhạc và không gian cổ điển

Ra đời năm 1925, Palace Theater là niềm tự hào của Hilo với ống đàn organ thời phim câm vẫn hoạt động. Vé xem phim nghệ thuật hay nhạc sống từ $10, đôi khi có sự góp mặt của danh ca địa phương như Brother Noland, Paula Fuga hay nghệ sĩ ukulele Jake Shimabukuro.

Điểm đến tự nhiên ấn tượng quanh Hilo

Công viên bãi biển Honolii

• Rainbow Falls: nơi sông Wailuku đổ xuống hang đá tạo nên cầu vồng kỳ diệu. Gần đó, thư viện công cộng Hilo lưu giữ hai tảng đá linh thiêng – trong đó Naha Stone nặng gần 7.000 pound từng được vua Kamehameha nâng lên như một lời tiên tri về người thống nhất Hawaii.
• O.K. Farms: trang trại lychee, cacao, hạt nhục đậu khấu và cà phê – cung cấp tour tham quan ($65 người lớn, $55 trẻ em), kết thúc bằng buổi picnic ngắm thác Rainbow từ trên cao.
• Honolii Beach Park: thích hợp để ngắm lướt sóng và dã ngoại, nhưng dòng chảy mạnh khiến bơi lội trở nên nguy hiểm với người chưa có kinh nghiệm.

shared via nytimes,

Hành trình “Cactus to Clouds”: Leo núi 35 km, lên cao 3.300 m, chỉ để đi xuống bằng tàu điện trong 10 phút

Với dân công sở yêu thích du lịch mạo hiểm hay những chuyến đi "xả stress", hành trình Cactus to Clouds (Từ Xương rồng đến Mây trời) tại Palm Springs, California là một thử thách vừa khắc nghiệt, vừa đầy thi vị – nơi bạn có thể leo bộ hơn 22 dặm (35 km), vượt qua gần 3.300 mét độ cao, và kết thúc bằng một chuyến tàu điện 10 phút ngoạn mục trở về mặt đất. Đây không phải là một chuyến picnic, mà là một trong những thử thách đi bộ đường dài khắt khe nhất nước Mỹ, với phần thưởng là cảnh quan hùng vĩ, đa dạng sinh học bậc nhất, và cả sự tự hào về chính bản thân.

Đối với nhiều người, Cactus to Clouds không chỉ là một cuộc leo núi thông thường. Nó là một trong những chuyến đi bộ đường dài trong ngày đa dạng sinh học nhất cả nước, một trải nghiệm hoang dã hiếm có ngay rìa một khu đô thị sầm uất. Nhưng trên hết, đó là sự táo bạo, sự thách thức đến tận cùng của bản thân.

Đường mòn Skyline trải dài trên trung tâm thành phố Palm Springs

Trong những lần leo núi trước của tôi, mỗi lần đều diễn ra sau một cú sốc lớn về tinh thần hoặc thể chất – từ chẩn đoán bệnh đa xơ cứng, ly hôn, cho đến hoàn thành điều trị ung thư vú giai đoạn 3. Tôi được thúc đẩy bởi ý nghĩ rằng việc dấn thân vào thử thách này sẽ khiến tôi không còn năng lượng để tự thương hại bản thân. Và nếu tôi thành công? Đó là bằng chứng tôi có thể xử lý mọi thứ!

Lần này, mọi thứ đã khác. Bệnh đa xơ cứng của tôi đã thuyên giảm, hôn nhân của tôi viên mãn, và tôi đã không còn ung thư gần 9 năm. Hơn 15 năm sau chuyến Cactus to Clouds đầu tiên, cuối cùng thì chuyến đi này là về phong cảnh, chứ không phải về bản thân tôi. Tôi đã chuẩn bị một cuốn cẩm nang bỏ túi về các loài thực vật ở dãy núi San Jacinto và lên kế hoạch dành thời gian để dừng lại và tận hưởng mùi hương của cây tuyết tùng.

Điều khiến Cactus to Clouds trở nên phi thường không chỉ là độ cao, mà còn là sự khác biệt đáng kinh ngạc về độ cao từ chân núi đến đỉnh. Núi cao khoảng 10.400 feet thẳng đứng trong khoảng 6 dặm đường ngang. Độ dốc khủng khiếp này, gần như tương đương với việc leo núi Everest, lý giải cho sự đa dạng bất thường của hệ thực vật khi bạn đi qua bốn vùng sinh thái khác nhau.

Các hộp cứu hộ trên Đường mòn Skyline chứa đồ tiếp tế khẩn cấp

Con đường bắt đầu với các loài thực vật sa mạc như xương rồng thùng và cây bụi creosote, tiếp theo là chaparral, cây sồi bụi và manzanita. Sau đó là một khu rừng thông hỗn hợp. Ở đỉnh, cây cối trở nên thấp hơn, cong queo bởi độ cao và các yếu tố khắc nghiệt, bao gồm cả cây thông limber, loài cây phát triển mạnh ở những nơi ít loài nào có thể.

Melanie Davis, nhà thực vật học hàng đầu tại Trung tâm Sinh học Bảo tồn thuộc Đại học California, Riverside, đã nói đúng. Giữa độ cao 7.000 và 8.000 feet, màu xanh lá cây hiện diện trong một loạt các hình dạng, kết cấu, sắc thái và kích cỡ đáng kinh ngạc, cùng với một loạt các mùi hương bất ngờ. Cảm giác như đang đi bộ qua một bát salad xanh hỗn hợp: tuyết tùng, manzanita, sồi và cây thùa, với những cây thông Jeffrey thêm một chút hương bơ đường thoang thoảng trong không khí.

Những điều kiện làm cho Cactus to Clouds trở nên đặc biệt cũng khiến nó trở nên nguy hiểm. Nhiều người leo núi trên tuyến đường này đã chết vì mất nước và phơi nhiễm. Eric Holden, một tình nguyện viên của Đội Cứu hộ Núi Riverside, cho biết: “Chúng tôi có khoảng một ca tử vong mỗi năm.”

Để bảo vệ cả người leo núi và đội cứu hộ, Công viên Bang Mount San Jacinto đã đóng một phần tuyến đường dưới quyền hạn của mình vào mùa hè (nhiệt độ ba chữ số ở phía dưới) và mùa đông (tuyết và điều kiện đóng băng ở phía trên). Vào năm 2024, đường mòn đã đóng cửa vào đầu tháng 7 và mở cửa trở lại vào ngày 4 tháng 11.

Có rất ít bóng râm cho 7.000 feet thẳng đứng đầu tiên và không có nước trong 10 dặm. “Một trong những nguyên nhân gây tử vong lớn nhất là những người leo núi bắt đầu đi lên nhận ra họ không có đủ thể lực và quay trở lại,” ông Holden nói. “Có thể lúc họ bắt đầu lúc 3 giờ sáng thì trời mát mẻ, nhưng bây giờ họ cảm thấy không ổn và đi bộ xuống nhiệt độ có thể dễ dàng trên 100 độ F.”

Vào mùa đông, tuyết có thể làm cho đường mòn khó đi theo, đặc biệt là trong 1.000 feet dưới đỉnh cáp treo, và những người leo núi đã bị mắc kẹt giữa các vách đá. Tôi đã đi đúng đường trong phần này bằng cách đi theo một lộ trình GPS từ chuyến leo núi Cactus to Clouds trước đó.

Chiều cao của núi San Jacinto

Tạp chí Backpacker gọi Cactus to Clouds là cuộc leo núi khó thứ năm ở Mỹ trong số các chuyến đi bộ đường dài trong ngày. Hầu hết những người leo núi mất từ 12 đến 16 giờ để hoàn thành. Với tôi, việc leo lên dốc không ngừng nghỉ là một thử thách thực sự, nhưng tôi đã tự giải trí bằng cách xác định chính xác loài cây manzanita nào đang cào vào chân mình.

Một nghịch lý của Cactus to Clouds: trời đẹp nhất khi không có mây. Mây sẽ che khuất tầm nhìn và đôi khi, cả đường mòn. Chuyến leo núi này cũng ẩn chứa một nghịch lý khác đối với tôi. Đây là lần đầu tiên tôi đi bộ đường mòn lên đỉnh riêng biệt, nhưng tôi lại cảm thấy tự hào vì đã lắng nghe cơ thể mình và không cố gắng ép đôi chân đau nhức.

Nhiều người đi bộ đường dài bắt đầu trước bình minh và ngắm mặt trời mọc từ đường mòn

Giữa một bức tranh toàn cảnh Thái Bình Dương, Biển Salton lấp lánh và đỉnh Tahquitz hùng vĩ, những đám mây hình súp lơ trôi lơ lửng hàng ngàn feet bên dưới. Khi hoàng hôn còn khoảng 90 phút nữa, chúng thu hút và phản chiếu những sắc thái mà bạn thường thấy trong một viên kem xoài.

Mặc dù bầu trời rực rỡ sắc cam ấm áp, đỉnh núi vẫn đóng băng, với những cơn gió mạnh. Tôi đã mặc ba lớp áo khoác, bao gồm một chiếc áo phao lông vũ có mũ trùm đầu, và rất muốn có thêm một chiếc nữa. Vì vậy, dù rất muốn nán lại, tôi càng muốn tránh bị tê cóng hơn.

Tôi nhảy trở lại qua những tảng đá đến đường mòn và đi xuống cáp treo, băng qua một cụm cây bụi mà tôi xác định là bush chinquapin. Cuốn cẩm nang bỏ túi của tôi nói rằng quả của nó có vị như hạt dẻ. Lần tới tôi đi Cactus to Clouds, tôi nhất định sẽ dừng lại và thử chúng.

Nếu bạn là một người làm việc văn phòng đang tìm kiếm một thách thức thực sự, một cuộc phiêu lưu để thoát khỏi sự đơn điệu và khám phá sức mạnh tiềm ẩn của bản thân, thì Cactus to Clouds chính là lựa chọn dành cho bạn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng đây không phải là cuộc dạo chơi công viên.

Nếu Bạn Muốn Đi:

• Điểm khởi đầu: Ngay phía bắc Bảo tàng Nghệ thuật Palm Springs, cách chân cáp treo khoảng 6,5 dặm. Sau khi đi bộ đường dài, bạn có thể sử dụng các dịch vụ gọi xe như Uber và Lyft để quay lại bãi đậu xe ở điểm khởi hành.
• Chuẩn bị: Chỉ những người đi bộ đường dài khỏe mạnh nhất, mang theo ít nhất 2.000 calo thức ăn và 1 gallon nước, cùng với trang bị cho cả môi trường sa mạc và núi non, mới nên cố gắng leo lên.
• Thông tin: Không có các chuyến đi bộ có hướng dẫn thương mại, mặc dù có nhiều trang web với các báo cáo chuyến đi cũng như các lộ trình GPS có thể tải xuống.
• Kiểm tra trước: Trước khi đi, hãy kiểm tra với Công viên Bang Mount San Jacinto để biết điều kiện đường mòn và các biện pháp phòng ngừa an toàn.

shared via nytimes,

10 bộ phim xưa rất đáng xem – và lý do vì sao bạn không nên bỏ lỡ chúng

Thập niên 1980 là một thời kỳ vàng cho những ai yêu phim xưa: máy chiếu VHS bắt đầu phổ biến, các rạp chiếu phim hồi cố còn hoạt động rộn ràng ở các thành phố lớn, và kho tàng phim ảnh từ 40 năm trở lại đó vẫn còn vừa sức để khám phá. Nhưng ngày nay, với gần một thế kỷ phim có tiếng và vô số lựa chọn từ streaming, lớp khán giả trẻ dễ bị hút về những gì mới nhất, còn phim cổ điển thì trôi dạt vào dĩ vãng.

Tuy nhiên, việc tiếp xúc với các tác phẩm điện ảnh trước năm 1965 – thời kỳ phim đen trắng, phong cách diễn xuất khác biệt và còn bị kiểm soát bởi Hays Code – vẫn cực kỳ quan trọng. Không chỉ để mở mang vốn hiểu biết, những bộ phim này còn là cách sinh động để hiểu về quá khứ, về xã hội, về nghệ thuật trình diễn, và cả âm nhạc đại chúng.

Dưới đây là danh sách 10 bộ phim xưa được đề xuất như một "bữa trưa Chủ nhật" lý tưởng cho cả gia đình – những tác phẩm không chỉ giàu giá trị thẩm mỹ mà còn giúp khơi gợi nhiều cuộc trò chuyện thú vị.

1. Singin’ in the Rain (1952) – Một tuyệt tác nhạc kịch về sự chuyển giao từ phim câm sang phim nói, với loạt ca khúc kinh điển và các màn trình diễn hoàn hảo. Dễ xem, hấp dẫn, và là cánh cửa tuyệt vời đưa người trẻ làm quen với dòng phim âm nhạc cổ điển.

2. Rear Window (1954) – Tác phẩm trinh thám tâm lý bậc thầy của Hitchcock, nơi căng thẳng, lãng mạn và nỗi sợ đan xen nhau đầy mê hoặc. Với set quay độc đáo và màn kết cao trào, đây là một trong những phim hay nhất để bắt đầu khám phá thế giới Hitchcock.

3. Gone With the Wind (1939) – Dù gây tranh cãi bởi cái nhìn lý tưởng hóa chế độ nô lệ, bộ phim vẫn là một bản anh hùng ca điện ảnh đầy xúc động. Xem phim là sống trọn một đời – kéo dài 4 tiếng nhưng không hề nhàm chán.

4. The Man Who Shot Liberty Valance (1962) – Một western sâu sắc về công lý, danh tiếng và sự thật – với những màn trình diễn lôi cuốn của John Wayne và Jimmy Stewart. Câu thoại “Khi truyền thuyết trở thành sự thật, hãy in truyền thuyết” vẫn còn vang vọng đến nay.

5. Citizen Kane (1941) – Một tác phẩm không thể thiếu trong bất kỳ danh sách phim kinh điển nào. Được ca ngợi là bộ phim hay nhất mọi thời, Kane là minh chứng sống động rằng điện ảnh có thể sâu sắc như văn học.

6. All About Eve (1950) – Với màn hóa thân huyền thoại của Bette Davis, bộ phim là một bản giao hưởng lời thoại đanh thép, sắc sảo về giới showbiz và lòng tham vọng. Một "must-see" cho bất kỳ ai yêu phong cách viết kịch bản cổ điển.

7. Top Hat (1935) – Fred Astaire và Ginger Rogers ở đỉnh cao phong độ, cùng năm ca khúc Irving Berlin tuyệt vời. Ngay cả người không thích nhạc kịch cũng khó cưỡng trước vẻ thanh tao và kỳ diệu của cặp đôi này.

8. 42nd Street (1933) – Một cái nhìn tối hơn về ngành giải trí thời khủng hoảng kinh tế. Kết phim không có màn hôn lãng mạn hay đại hợp xướng, mà là đạo diễn cô độc ngồi trên lan can – chi tiết khiến bộ phim đáng nhớ hơn bao giờ hết.

9. Casablanca (1942) – Bộ phim "cổ điển của mọi phim cổ điển", nơi sự kết hợp tình cờ giữa Bogart và Bergman tạo ra ma thuật. Một kho tàng lời thoại bất hủ, với thông điệp nhân văn vượt thời gian.

10. Stormy Weather (1943) – Hiếm có dịp mà các nghệ sĩ da màu hàng đầu cùng tụ hội như trong bộ phim này. Lena Horne và Fats Waller mang lại những màn trình diễn đỉnh cao – và đặc biệt là màn nhảy không tưởng của anh em nhà Nicholas.

Ngoài 10 phim này, còn có vài cái tên đáng chú ý: Imitation of Life (1959) với đề tài "người da đen giả trắng"; The Awful Truth nếu bạn thích hài screwball; và Mr. Smith Goes to Washington để hiểu thêm tinh thần lập pháp thời xưa.

Không chỉ là xem những bộ phim này, hãy nghĩ về việc chúng ta chọn truyền lại gì cho thế hệ sau. Còn bạn, đâu là “phim xưa” bạn muốn con mình (hay chính bạn) nhất định phải xem một lần trong đời?

shared via nytimes,

Tiết lộ của người nội bộ về hành vi sai trái của lãnh đạo Tập đoàn Facebook

Cuốn hồi ký "Careless People" của Sarah Wynn-Williams là lời tố cáo nội bộ về những hành vi sai trái tại tập đoàn Facebook (nay là Meta), nơi cô từng làm giám đốc chính sách công toàn cầu trong bảy năm (2011-2018). Bằng giọng văn sắc bén, tác phẩm này lột tả chân dung của các lãnh đạo tập đoàn như Mark Zuckerberg và Sheryl Sandberg -- những người bị miêu tả là háo danh, vô trách nhiệm, và dần trở nên lỏng lẻo trong quản lý khi Facebook trở thành công cụ lan truyền thông tin sai lệch và hợp tác với các chế độ độc tài.

CEO của Facebook, Mark Zuckerberg, rung chuông khai mạc của Nasdaq từ trụ sở chính của Facebook tại Menlo Park, California, ngày 18/5/2012, ngày công ty chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, trong khi Sheryl Sandberg, COO của Facebook, đang theo dõi. Ảnh: Zef Nikolla/Facebook, qua European Pressphoto Agency

Wynn-Williams so sánh Zuckerberg và Sandberg với Tom và Daisy trong "The Great Gatsby" -- những "kẻ bất cẩn" đã "đập vỡ mọi thứ" và để người khác dọn dẹp hậu quả. Ban đầu, tác giả rất mong muốn được làm việc tại Facebook, tin rằng đây sẽ là "công cụ chính trị vĩ đại nhất" của thời đại. Tuy nhiên, sự thật nhanh chóng làm tan biến ảo tưởng ấy. Bị giám sát chặt chẽ và dần mất đi niềm tin vào tổ chức, cô bị sa thải theo cách mà cô miêu tả là "một cái chết nhân đạo nhanh chóng".

Zuckerberg, theo Wynn-Williams, ngày càng ham muốn sự chú ý và chuyển trọng tâm từ công nghệ sang chính trị. Một lần, ông yêu cầu đội ngũ của cô tổ chức cuộc tụ họp hơn một triệu người để ông có thể "được đám đông vây quanh", nhưng sau đó mãn nguyện với sự cuồng nhiệt tại một trung tâm thương mại ở Jakarta cùng Tổng thống đắc cử Indonesia. Quan điểm chính trị của ông cũng gây tranh cãi: ông từng ca ngợi Andrew Jackson -- tổng thống Mỹ ký Đạo luật Di dời Người da đỏ - là "tổng thống vĩ đại nhất vì ông ấy làm được việc".

Về phần mình, Sheryl Sandberg hiện lên như một người có hai bộ mặt: công khai ủng hộ nữ quyền với cuốn "Lean In" nhưng thực tế áp đặt những "luật bất thành văn" về sự phục tùng và thân cận. Wynn-Williams kể rằng Sandberg từng yêu cầu trợ lý mua đồ lót cho cả hai với tổng giá trị 13.000 USD. Trong một chuyến bay riêng, Sandberg mặc đồ ngủ, chiếm giường duy nhất và liên tục yêu cầu Wynn-Williams "lên giường" với bà ta.

Bên cạnh Sandberg, Joel Kaplan -- phó chủ tịch chính sách toàn cầu của Facebook và bạn trai cũ của Sandberg -- cũng bị tố cáo có những hành vi vượt quá giới hạn. Ông bị cáo buộc từng nhảy sát vào Wynn-Williams trên sàn nhảy, bình luận khiếm nhã về ngoại hình của cô, và liên tục gửi email công việc trong thời gian cô nghỉ thai sản dù biết cô đang gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, cuộc điều tra nội bộ của Facebook kết luận rằng ông không làm gì sai.

Wynn-Williams còn có cái nhìn cận cảnh về những bê bối chính trị của Facebook. Trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016, Facebook nhúng tay vào chiến dịch tranh cử của Donald Trump, giúp đội ngũ của ông nhắm mục tiêu cử tri bằng những quảng cáo chứa thông tin sai lệch. Ngược lại, chiến dịch của Hillary Clinton từ chối sự trợ giúp này. Năm 2017, Facebook trở thành phương tiện chính để lan truyền những lời kích động thù hận, dẫn đến cuộc diệt chủng người Rohingya ở Myanmar. Wynn-Williams từng cảnh báo về tình trạng này từ nhiều năm trước, nhưng tập đoàn chỉ có một nhân viên nói tiếng Myanmar đặt tại Dublin để xử lý vấn đề.

Cuốn sách cũng tiết lộ về "Aldrin" -- dự án bí mật của Facebook nhằm xâm nhập thị trường Trung Quốc. Để làm vừa lòng chính quyền Bắc Kinh, tập đoàn đề xuất nhiều thỏa thuận phức tạp, bao gồm kiểm duyệt nội dung và hợp tác với các công ty Trung Quốc để thu thập dữ liệu. Năm 2018, khi Zuckerberg điều trần trước Thượng viện Mỹ, ông đã nói dối về kế hoạch này, theo lời Wynn-Williams. Cô kết luận: "Facebook là một chế độ chuyên quyền của một người" - nơi mọi quyết định đều phục vụ lợi ích của Zuckerberg.

Cuối cùng, Wynn-Williams đã đệ đơn tố giác lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ. Hiện cô đang làm việc trong lĩnh vực chính sách trí tuệ nhân tạo và dùng chính sự châm biếm của mình để kể lại câu chuyện về Facebook. Cô nhận xét rằng quyền lực của Zuckerberg có thể kéo dài hàng chục năm, giống như một vị quân vương không bị giới hạn bởi nhiệm kỳ.

CARELESS PEOPLE: A Cautionary Tale of Power, Greed, and Lost Idealism | By Sarah Wynn-Williams | Flatiron | 382 pp. | $32.99

Jennifer Szalai is the nonfiction book critic for The Times.

A Facebook Insider’s Exposé Alleges Bad Behavior at the Top

https://www.nytimes.com/2025/03/10/books/review/careless-people-sarah-wynn-williams.html

shared via nytimes,

Khi còn nhỏ, Bill Gates lẻn ra cửa sổ vào ban đêm — để viết mã lệnh

Hồi ký mới của vị tỷ phú công nghệ thuật lại thời niên thiếu đắm chìm trong những thú vui cổ điển, mang đậm chất analog, cũng như những thành tích lập trình sớm đáng kinh ngạc.

Bill Gates tại trường trung học Seattle năm 1973. Ảnh: Trường Lakeside

Khi lần đầu nghe tin Bill Gates đang viết hồi ký, tôi không khỏi tò mò.

Nhà tỷ phú công nghệ và nhà từ thiện này luôn là một nhân vật đặc biệt, không chỉ vì vai trò tiên phong trong cuộc cách mạng phần mềm với tư cách đồng sáng lập Microsoft hay vì hàng tỷ đô la ông quyên góp cho y tế toàn cầu thông qua quỹ từ thiện. Năm 2021, cuộc hôn nhân kéo dài 27 năm của ông với Melinda French Gates kết thúc khi bà đệ đơn ly hôn. Những báo cáo sau đó hé lộ việc Gates từng có những động thái tiếp cận nữ nhân viên và vướng vào các mối quan hệ ngoài luồng. Từ năm 2011, ông có một số cuộc gặp với Jeffrey Epstein, kẻ phạm tội ấu dâm, khi Epstein đã nhận tội mua dâm trẻ vị thành niên. Gates sau đó giải thích ông chỉ gặp Epstein để thảo luận về hoạt động từ thiện và bày tỏ sự hối tiếc về quyết định đó.

Không giống thế hệ tỷ phú công nghệ mới, Gates không theo phong trào MAGA (Make America Great Again – Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại) – dù ông đã có bữa tối kéo dài ba giờ với Donald Trump sau cuộc bầu cử năm 2024 và rời đi với ấn tượng rằng Trump khá "ấn tượng".

Gates, người sẽ bước sang tuổi 70 vào tháng 10 này, từng xuất bản nhiều cuốn sách, nhưng chủ yếu là các tài liệu nghiêm túc về công nghệ, đại dịch và biến đổi khí hậu. Một cuốn hồi ký có thể là cơ hội để ông nhìn lại và mở rộng suy ngẫm về cuộc đời đầy sự kiện của mình. Liệu ông có điều gì muốn chia sẻ không?

Thực tế thì không nhiều — ít nhất là chưa. Source Code (Mã nguồn), tập đầu tiên trong ba tập hồi ký dự kiến, bắt đầu từ lúc ông sinh ra tại Seattle năm 1955 và kết thúc trước năm 1980, khi Microsoft còn non trẻ bắt đầu hành trình thống lĩnh ngành máy tính cá nhân với hệ điều hành MS-DOS. Khung thời gian giới hạn này cho phép Gates tự do hồi tưởng về tuổi thơ mà không bị vướng vào những rắc rối của cuộc đời sau này.

Giọng văn trong cuốn sách đầy lạc quan, đôi khi có chút tự trào và luôn giữ vẻ thân thiện. (Trong phần cảm ơn, Gates dành lời tri ân Rob Guth vì đã "khai thác, định hướng và định hình lại ký ức của tôi.") Những năm tháng đầu đời của ông hiện lên với những hình ảnh trong trẻo như trò ghép hình hay các cuộc thi chạy trong bao tải. Gates dành nhiều thời gian bên Gami, cụ ngoại của ông, người đã cho ông ăn bánh quy Ritz với bơ đậu phộng và dạy ông cách giỏi trò chơi bài. Ông nhớ lại những dấu hiệu đầu tiên của tính cách cạnh tranh không khoan nhượng – thứ sau này giúp ông trở nên giàu có (và có lẽ cũng khiến Microsoft gặp rắc rối về chống độc quyền). Năm 8 tuổi, ông gây quỹ cho đội Hướng đạo bằng cách bán được hơn 80kg hạt khô.

Bill Gates, 70 tuổi, và bản tiếng Anh "Source Code: My Beginnings". Ảnh: Gatesnote

Gates hiểu rằng ông lớn lên trong điều kiện thuận lợi và cố gắng nhấn mạnh điều này trong cuốn sách. Ông thừa nhận mình hưởng "đặc quyền không phải do bản thân tạo ra" khi "được sinh ra là nam giới và da trắng" ở thời điểm Seattle vẫn bị phân biệt chủng tộc sâu sắc. Mẹ ông xuất thân từ một gia đình giàu có, còn cha ông – từng trải qua tuổi thơ không mấy dư dả – đã trở thành đối tác trong một hãng luật.

Mẹ Gates sau này tham gia hội đồng quản trị của các công ty đại chúng, nhưng trước đó, bà dồn hết tham vọng và tài năng vào việc quản lý gia đình, nuôi dạy con cái và dạy chúng cách trở thành công dân tốt. Trong chuyến đi của gia đình tới Disneyland, bà dùng chiếc máy đánh chữ IBM Selectric tối tân tạo ra nhật ký hành trình cho Gates 7 tuổi và chị gái ông điền vào, với các mục như "địa hình" và "phân bố dân cư".

Mã nguồn chứa đầy những chi tiết thú vị, nhưng trong khoảng 50 trang đầu, không có nhiều cao trào. "Nếu bố mẹ tôi nghe có vẻ hơi mẫu mực, quá kiên định với chuyện tình nguyện, đóng góp cho cộng đồng và đại loại thế, thì tôi cũng chẳng biết làm sao được," Gates thừa nhận. Vì vậy, khi ông nổi loạn, người đọc cảm thấy như được giải tỏa.

Gates kể lại năng khiếu toán học sớm khiến ông tin rằng "thế giới là nơi vận hành theo lý trí" với "các câu trả lời có thể tìm ra nếu vận dụng trí não". Ông bắt đầu đặt câu hỏi với người lớn xung quanh, trở thành "đứa nhóc lắm điều", thường xuyên cãi lại. "Tôi bỗng trưởng thành chỉ sau một đêm — trở thành một người lớn hay tranh luận, sắc sảo về trí tuệ và đôi khi không mấy dễ chịu," ông viết. "Khi đó tôi mới 9 tuổi."

Mãi đến 11 năm sau, Gates – khi đó là sinh viên Harvard – mới sáng lập Microsoft vào năm 1975 cùng người bạn Paul Allen. Phần còn lại của cuốn sách kể về những cuộc chiến với cha mẹ vì điểm số kém, những buổi trị liệu tâm lý giúp ông kiểm soát sự kiêu ngạo và tức giận, và cơ hội quý giá khi được tiếp cận một chiếc máy tính hiếm hoi tại trường trung học tư thục. Cùng một số bạn học, Gates bắt đầu làm việc với máy tính, vừa để giải trí vừa kiếm tiền.

Khi còn là thiếu niên, Gates thường lẻn ra khỏi phòng ngủ vào ban đêm để lập trình suốt đêm tại phòng thí nghiệm máy tính. Khi vào Harvard, cố gắng cân bằng giữa học hành và lập trình, ông có thể thức suốt 36 giờ liên tục. Ông thừa nhận lịch trình này "có vẻ quá sức với bạn bè", nhưng giống nhiều doanh nhân công nghệ khác, ông cũng tỏ ra tự hào về điều đó. Chính tinh thần làm việc cật lực này khiến ông nhất quyết chia cổ phần Microsoft với Allen theo tỷ lệ 64-36 – thay vì 60-40 như Allen đã đồng ý trước đó. Giờ đây, Gates nói rằng ông cảm thấy "có lỗi" về điều đó, nhưng vẫn tin rằng mình đã làm đúng.

Hồi nhỏ, Gates từng tin rằng "nếu bạn thực sự thông minh, bạn sẽ đạt điểm A với ít nỗ lực nhất có thể". Muốn tỏ ra "ngầu", ông giấu nỗ lực học hành, thậm chí còn mua hai bộ sách giáo khoa để có thể bỏ lại một bộ ở trường, khiến mọi người tưởng rằng ông không cần học mà vẫn giỏi. "Đọc nhiều, thông minh, quan tâm đến lời giáo viên nói – những điều đó bị xem là chỉ dành cho con gái."

Xuyên suốt Mã nguồn, Gates nhắc đến thói quen đung đưa người mỗi khi suy nghĩ căng thẳng. Trong phần kết, ông suy đoán nếu lớn lên vào thời nay, có lẽ ông sẽ được chẩn đoán là người thuộc phổ tự kỷ.

"Suốt cuộc đời, tôi luôn hướng về phía trước," Gates viết trong đoạn cuối. "Nhưng khi già đi, tôi lại ngày càng nhìn về quá khứ nhiều hơn." Một kết thúc đầy suy tư và hoàn toàn bình dị. Cuốn hồi ký kết thúc ở thời điểm cách đây 45 năm, để lại cho người đọc câu hỏi: Bao giờ mới đến lúc Bill Gates thực sự nhìn lại và hiểu hết tất cả?

SOURCE CODE: My Beginnings | By Bill Gates | Knopf | 318 pp. | $30

Jennifer Szalai is the nonfiction book critic for The Times

As a Kid, Bill Gates Sneaked Out His Window at Night — to Write Code

https://www.nytimes.com/2025/01/30/books/review/source-code-bill-gates.html

shared via nytimes,