 |
| Bên ngoài một cửa hàng Apple ở Bắc Kinh vào tháng trước. Năm 2015, Apple là nhà đầu tư doanh nghiệp lớn nhất tại Trung Quốc, với số tiền khoảng 55 tỷ USD một năm, theo các tài liệu nội bộ mà McGee thu thập được cho cuốn sách. Ảnh: Wang Zhao/Agence France-Presse — Getty Images |
Trong Apple in China, nhà báo kỳ cựu Patrick McGee đưa ra kết luận táo bạo: Trung Quốc ngày nay không thể đạt được vị thế công nghệ như hiện tại nếu không có Apple. Đây không chỉ là câu chuyện về lợi nhuận doanh nghiệp, mà là một vấn đề địa chính trị toàn cầu, nơi một công ty Mỹ vô tình góp phần thúc đẩy sức mạnh của một nhà nước chuyên chế.
Apple: Cỗ máy lợi nhuận vận hành tại Trung Quốc
Dưới thời Tim Cook, Apple đã đưa khoảng 90% khâu sản xuất sản phẩm của mình sang Trung Quốc. Kể từ năm 2008, Apple cho biết họ đã đào tạo hơn 28 triệu lao động tại đây – một con số lớn hơn cả lực lượng lao động toàn bang California. Mỗi năm, Apple đổ vào Trung Quốc số tiền đầu tư vượt cả ngân sách chính phủ Mỹ dành cho chương trình hồi sinh ngành sản xuất chip.
McGee cho rằng: "Việc chuyển giao công nghệ và bí quyết ở quy mô này chính là một biến cố địa chính trị, giống như sự sụp đổ của Bức tường Berlin."
Cái giá phải trả: Apple giúp định hình “Trung Quốc của Tập Cận Bình”
Ban đầu, Trung Quốc hấp dẫn Apple vì ba yếu tố: lương thấp, phúc lợi thấp và nhân quyền thấp. Nhưng dần dà, với sự hỗ trợ ngầm của Bắc Kinh, các nhà cung cấp như Foxconn đã xây dựng cả thành phố sản xuất riêng cho công nhân Apple. Đầu những năm 2000, sản phẩm đầu tiên “Made in China” là iMac, mở đường cho thời kỳ sản xuất thần tốc được gọi là “China Speed.”
Năm 2015, Apple trở thành nhà đầu tư doanh nghiệp lớn nhất tại Trung Quốc, với mức rót vốn lên tới 55 tỷ USD mỗi năm, theo tài liệu nội bộ mà McGee thu thập được. Cook từng tự tin tuyên bố: “Apple đã tạo ra gần 5 triệu việc làm ở Trung Quốc – tôi không nghĩ có nhiều công ty nào, nội địa hay nước ngoài, làm được như thế.”
Tuy nhiên, chính trong giai đoạn này, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng phát động chương trình “Made in China 2025”, nhằm xây dựng khả năng tự lực công nghệ của Trung Quốc. Và Apple – không ngờ tới – lại trở thành “bệ phóng sáng tạo bản địa”, giúp các hãng như Huawei, Xiaomi, Vivo, Oppo vươn lên thành đối thủ đáng gờm. Không ít thiết bị Trung Quốc hiện có cấu hình vượt trội và doanh số vượt mặt Apple tại nhiều thị trường.
Sự phụ thuộc nguy hiểm và nhượng bộ chính trị
Apple không chỉ đem lại công nghệ, mà còn nhượng bộ chính trị. Khi bị Bắc Kinh gây áp lực, Apple đã gỡ bỏ ứng dụng The New York Times, lưu trữ dữ liệu người dùng Trung Quốc ngay trong nước, và ngừng kiểm toán độc lập chuỗi cung ứng – theo đúng yêu cầu của chính quyền.
McGee gọi đây là một "liên minh không thoải mái": Apple dựa vào Trung Quốc để duy trì lợi nhuận, còn Trung Quốc tận dụng Apple để leo lên nấc thang công nghệ. Một bên là tập đoàn nghìn tỷ USD, một bên là cường quốc độc tài đang định hình lại trật tự thế giới.
Từ tự do công nghệ tới bóng đen kiểm soát
Tác giả từng sống ở Trung Quốc chia sẻ, giữa thập niên 2010, Trung Quốc thậm chí đi trước Mỹ trong tích hợp công nghệ vào đời sống. Các thành phố lớn ở Trung Quốc đã sống trong “tương lai số”: thanh toán không tiền mặt, siêu ứng dụng, dịch vụ theo yêu cầu.
Tuy nhiên, sau khi ông Tập lên nắm quyền, làn sóng kiểm soát siết chặt: bắt bớ nhà hoạt động nhân quyền, kiểm duyệt truyền thông, và chính trị hóa cả hoạt động doanh nghiệp. Apple không tránh khỏi vòng xoáy đó, và ngày càng phải thỏa hiệp sâu hơn với Bắc Kinh.
Ai lợi dụng ai?
"Apple dùng Trung Quốc để kiếm lời" là cách nhìn đơn giản. McGee cho rằng thực tế còn phức tạp hơn: "Trung Quốc cũng dùng Apple để trở thành Trung Quốc của ngày hôm nay."
Điều đáng lo ngại, theo McGee, là sự phụ thuộc lẫn nhau giữa một công ty công nghệ tư nhân và một quốc gia độc tài đã vượt khỏi khuôn khổ kinh tế. Nó đặt ra rủi ro chiến lược không chỉ cho Apple, mà cho cả nước Mỹ và thế giới dân chủ.
shared via nytimes,
No comments:
Post a Comment