 |
| Tổng thống Joe Biden phát biểu về chính sách đối ngoại tại Washington, D.C., ngày 13/1/2025. Ảnh: Eric Lee/The New York Times |
Trong Original Sin (Tội tổ tông), hai cây bút kỳ cựu Jake Tapper (CNN) và Alex Thompson (Axios) đã vẽ nên một bức tranh thẳng thắn và gai góc về Tổng thống Joe Biden – không phải như một chính khách dạn dày vượt qua hàng thập kỷ chính trường, mà là một nhà lãnh đạo tuổi xế chiều, đang được che chắn và điều phối chặt chẽ bởi gia đình và ê-kíp thân cận.
Nếu trong kinh thánh, “tội tổ tông” bắt đầu từ sự tò mò vô tội của Adam và Eva, thì theo Tapper và Thompson, “tội tổ tông” của cuộc bầu cử năm 2024 chính là quyết định tái tranh cử của ông Biden — và sau đó là nỗ lực có hệ thống để che giấu dấu hiệu suy giảm nhận thức rõ rệt của ông.
Khoảnh khắc bùng nổ của sự thật diễn ra trong cuộc tranh luận đầu tiên giữa ông và cựu Tổng thống Donald Trump vào tối 27/6/2024. Trong khi Trump, mặt đỏ gay, liên tục đưa ra nhiều tuyên bố lắt léo, thì Biden hiện lên nhợt nhạt, cứng đờ và gần như không thể phản biện mạch lạc. Đối với hàng triệu người Mỹ, đây là lần đầu tiên họ tận mắt thấy một Biden hoàn toàn khác: chậm chạp, lạc nhịp, và đầy bất lực.
Quản trị hình ảnh: Một chiến dịch bị bóp méo bởi sợ hãi và bảo thủ
Trong suốt gần hai năm trước thời điểm đó, các cố vấn cấp cao đã tiến hành một cuộc vận hành hậu trường đầy tinh vi nhằm bảo vệ hình ảnh vị tổng thống cao tuổi nhất lịch sử nước Mỹ. Họ lên lịch các cuộc họp quan trọng vào khung giờ “tỉnh táo” nhất của ông (từ 10h đến 16h), rút ngắn các bài phát biểu, chọn cầu thang ngắn khi lên máy bay và thậm chí ghi hình ở chế độ slow motion để che giấu bước đi chậm chạp.
Ngay cả các nhà tài trợ lớn, những nghị sĩ kỳ cựu hay giới truyền thông – bao gồm chính Alex Thompson – cũng bị chặn nguồn tiếp cận thông tin thật. Những người từng đặt nghi vấn hoặc lo ngại về khả năng lãnh đạo của ông bị công kích hoặc cô lập. Báo chí bị xem như kẻ phá bĩnh, còn trong nội bộ Đảng Dân chủ, những tiếng nói cảnh báo bị dập tắt bởi một lý do tưởng như đầy chính nghĩa: “Cần đoàn kết để ngăn Trump trở lại.”
Chính trị gia hay biểu tượng? Khi “đức tin” thay thế đánh giá thực tế
Một phần lớn của Original Sin tập trung vào việc giải mã tâm lý và niềm tin gần như tôn giáo của đội ngũ thân cận quanh ông Biden – từ gia đình đến nhóm cố vấn chính trị, biệt danh “Politburo”. Trong mắt họ, ông Biden không chỉ là một người từng vượt qua những mất mát cá nhân lớn lao — cái chết của vợ và con gái năm 1972, hai ca phẫu thuật não năm 1988, sự ra đi của con trai Beau năm 2015, và những rắc rối không dứt của con trai Hunter — mà còn là người từng đánh bại Trump năm 2020 khi không ai tin điều đó có thể xảy ra.
Chính chiến thắng năm 2020 ấy đã được thổi phồng như một bằng chứng thần kỳ về “định mệnh chính trị” của ông. Và như mọi tôn giáo, sự nghi ngờ là điều cấm kỵ. “Với họ, hoài nghi đồng nghĩa với phản bội,” hai tác giả viết.
Phản ứng của thị trường chính trị: Khi rủi ro lãnh đạo bị định giá sai
Các chiến lược gia có thể sẽ thấy quen thuộc với những hiện tượng mà Tapper và Thompson miêu tả: một nhà lãnh đạo có ảnh hưởng quá lớn đến tổ chức, các thông tin xấu bị ém nhẹm, và không ai dám nói thật vì sợ phá vỡ niềm tin tập thể. Trong mô hình quản trị, điều này không khác gì một công ty niêm yết mà CEO đã mất năng lực điều hành, nhưng hội đồng quản trị vẫn giữ bí mật để duy trì giá cổ phiếu.
Trong trường hợp này, “thị trường” chính là công chúng Mỹ, và “cổ phiếu” là niềm tin vào tính minh bạch của nền dân chủ.
Phản ứng dây chuyền: Từ Kamala Harris đến báo chí độc lập
Tác phẩm cũng chỉ ra chuỗi hệ lụy từ quyết định sai lầm ban đầu. Phó Tổng thống Kamala Harris bị gạt sang bên. Các phóng viên như chính Thompson bị công kích khi đặt câu hỏi về khả năng nhận thức của ông Biden. Đảng Dân chủ đánh mất cơ hội chuẩn bị một ứng viên thay thế đủ sức nặng, để rồi chứng kiến cử tri vỡ mộng khi sự thật được lộ ra trong cuộc tranh luận với Trump.
Một chiến lược gia Dân chủ giấu tên nói thẳng: “Ông ấy đã cướp cuộc bầu cử khỏi tay Đảng Dân chủ, và khỏi tay nhân dân Mỹ.” Điều đáng nói là người này “vẫn công khai bảo vệ Biden” – một minh chứng cho tâm lý “biết sai nhưng không dám nói” đang tồn tại như ung nhọt trong giới chính trị hiện đại.
Nhận định thẳng thắn về năng lực
Hai tác giả dành một phần đáng kể để phân tích báo cáo của công tố viên đặc biệt Robert Hur vào tháng 2/2024. Hur – người từng được chính quyền Trump bổ nhiệm – miêu tả Biden là “một ông già tốt bụng, đáng thương, có trí nhớ kém.” Nhà Trắng đã phản pháo dữ dội, gọi đây là “đòn chính trị”, nhưng Tapper và Thompson thì bảo vệ Hur: “Đó là sự thật. Và đó là điều mà bất kỳ bồi thẩm đoàn nào cũng sẽ nhận ra nếu có phiên tòa.”
Trong mắt họ, việc tiếp tục phủ nhận thực trạng chỉ càng khoét sâu thêm mất mát lòng tin – một tài sản mà bất kỳ nhà lãnh đạo nào, dù ở công ty hay chính phủ, đều cần để tồn tại.
“Nếu tôi còn ở lại, tôi đã thắng” – Ảo tưởng cuối cùng?
Sau thất bại trong cuộc bầu cử năm 2024, ông Biden tỉnh dậy sáng hôm sau với niềm tin rằng nếu không rút lui, ông đã thắng. “Đó là điều mà ông cứ nói đi nói lại,” hai tác giả viết. Vấn đề là: “Những pollsters thân cận với ông khẳng định rằng không có thăm dò nào chứng minh điều đó.”
Ở đoạn kết, Original Sin để lại một cảm giác lạnh gáy cho bất kỳ ai từng đặt câu hỏi: liệu chúng ta có đang để cảm xúc, danh tiếng, và các lợi ích ngắn hạn che mờ khả năng đánh giá khách quan? Trong chính trị hay trong kinh doanh, khi một tổ chức không còn khả năng nhìn rõ sự thật về người đứng đầu, thì thảm họa không phải là “nếu”, mà là “khi nào”.
Với Original Sin, Tapper và Thompson không chỉ viết về một vị tổng thống, mà còn là một điển cứu điển hình về sự suy giảm lãnh đạo, hậu quả của thông tin méo mó, và rủi ro hệ thống khi không ai dám bước ra khỏi vùng an toàn. Nếu bạn đang lãnh đạo một tổ chức, bài học ở đây không chỉ mang tính thời sự – mà còn là lời cảnh tỉnh cần thiết.
shared via nytimes,
No comments:
Post a Comment