Từ hiện tượng văn chương đến sự biến mất bí ẩn
Năm 2006, Michael Thomas bất ngờ trở thành cái tên sáng chói của văn đàn Mỹ với cuốn tiểu thuyết đầu tay Man Gone Down. Tác phẩm mang tính tự truyện này ngay lập tức giúp ông xuất hiện trên trang bìa của The New York Times Book Review và sau đó giành được Giải thưởng Văn học Quốc tế Dublin – một giải thưởng danh giá và hiếm hoi có giá trị tiền thưởng cao, vượt mặt nhiều cây bút nổi tiếng như Junot Díaz hay Philip Roth.
Thế nhưng, khi sự nghiệp đang ở đỉnh cao, Thomas gần như biến mất khỏi đời sống văn học. Gần hai thập kỷ trôi qua, giới phê bình và độc giả liên tục tự hỏi: điều gì đã xảy ra với ông, và bao giờ ông trở lại? Câu trả lời cuối cùng xuất hiện trong hồi ký mới nhất, The Broken King. Đây không chỉ là sự tiếp nối, mà còn là sự chỉnh sửa và soi chiếu lại cuốn tiểu thuyết trước, hé lộ lý do cho khoảng lặng kéo dài, đồng thời mở ra nhiều câu hỏi mới.
The Broken King là một bản tự sự dữ dội về lạm dụng – cả sắc tộc, tình dục, bạo lực tinh thần – về chứng nghiện rượu, sự khác biệt thần kinh, những ám ảnh gia đình, và nỗi thống khổ khi tìm cách kiến tạo bản thân như một nghệ sĩ. Đó là một tác phẩm đồ sộ, ngổn ngang, có phần hoang dại, mà ít tác giả nào dám thử sức. Nhưng bằng khả năng làm chủ ngôn ngữ bậc thầy cùng con mắt sắc lạnh trong việc khắc họa chi tiết, Thomas đã biến cuộc đời đầy đau đớn của mình thành một trải nghiệm văn chương không thể dứt ra.
Tuổi thơ nhiều bóng tối và sự khởi đầu của bi kịch
Michael Thomas sinh năm 1967 tại Boston, là con út trong gia đình ba người con. Cha ông – David – là hình mẫu của “người da đen mới”: trí thức, lịch lãm, thoải mái trong giao tiếp với người da trắng. Mẹ ông lại là người phụ nữ thực tế gốc miền Nam, di cư lên phía Bắc theo làn sóng thế hệ trước.
Gia đình sống trong ngôi nhà thời thơ ấu của cha, cho đến khi ông bỏ đi, lặp lại bi kịch cha mình từng làm. David là một người có đời sống trí tuệ phong phú, nhưng hoàn toàn bất lực trong việc chu cấp. Ông hiện lên như một nhân vật đáng thương, yếu đuối, và Thomas gợi ý một cách rùng mình rằng cha mình từng có khoảnh khắc bị khơi gợi dục tính khi ông còn bé ngồi trên lòng cha.
Từ những chi tiết gây sốc này, Thomas mở ra một tuổi thơ đầy thương tổn. Ở tuổi bảy, ông bị cưỡng hiếp trong nhà vệ sinh công cộng tại trại hè. Nỗi ám ảnh ấy được ông thú nhận đã nhiều lần khiến việc viết lách trở nên bất khả thi. Ông từng thử diễn đạt bằng tiểu thuyết, thơ, ca khúc, nhưng không cách nào thoát khỏi tính hiện thực trần trụi: “Không có ẩn dụ nào cả. Chỉ là mồ hôi, tinh dịch và máu.”
Từ đây, Thomas chìm vào vòng xoáy tự hủy: nghiện rượu nặng, cắt xẻo cơ thể, rối loạn hình ảnh bản thân, hành xác bằng luyện tập khắc nghiệt và những cơn nhịn ăn triền miên.
Thanh xuân ngập trong phẫn nộ và nỗi sợ
Tuổi thiếu niên và thanh niên của Thomas gắn liền với cơn giận dữ triền miên. Ông miêu tả: “Khi không say, tôi như tách rời khỏi thực tại. Khi không tách rời, tôi nghĩ đến tự tử. Khi không tuyệt vọng, tôi chìm trong phẫn nộ.” Đêm xuống, ông uống cà phê đậm đặc, chạy xuyên thành phố để tránh việc phải nằm xuống. Cảm giác mệt mỏi vật lý từ những trang viết như truyền sang cả độc giả.
Thomas cũng căm ghét sự thân mật. Không chỉ ác cảm với tình dục, ông còn khó chịu với cả cảnh lãng mạn trong phim. Chính vì vậy, việc ông kết hôn ở tuổi đôi mươi với Michaele – một phụ nữ da trắng, xuất thân từ gia đình WASP điển hình – càng trở nên khó hiểu.
Trong hồi ký, ông thừa nhận bản thân luôn mang tâm thế ngờ vực và thù ghét “sự trắng”, điều mà nhiều học giả gọi là thế giới quan “Afropessimism”. Với ông, hình ảnh người da trắng gắn liền với ký ức về lynching – những vụ treo cổ tập thể đầy bạo lực. Tuy nhiên, ông lại chọn gắn bó với Michaele, người luôn kiên nhẫn và hết mực hỗ trợ. Thomas viết sự xuất hiện của ông trong gia đình cô giống như một “bóng ma chủng tộc vĩnh viễn”, buộc họ phải đối diện với những định kiến và đặc quyền mà trước đó chưa từng nhận ra.
Gia đình, những đứa trẻ và khoảng trống khó lấp đầy
Dù ám ảnh quá khứ, Thomas viết nên những trang văn đẹp đẽ nhất khi miêu tả ba đứa con lai sống cùng vợ chồng ông trong căn nhà cũ nát tại Brooklyn. Đặc biệt, những đoạn viết về con trai đầu lòng Alex trên sân bóng đá mang lại cảm xúc lấp lánh, vừa là ký ức gia đình, vừa là áng văn thể thao xuất sắc.
Ngược lại, Michaele – nhân vật quan trọng nhất đời ông lại chỉ hiện diện như bóng mờ. Thomas gần như không khắc họa cụ thể ngoại hình, giọng nói hay nội tâm của vợ, mà chỉ khẳng định: “Tôi tin cô ấy. Cô ấy khiến tôi tin trên đời này có điều gì đó, nếu tiếp tục yêu nhau, chúng tôi có thể chạm tới – một trạng thái vượt lên trên nỗi sợ, cơn giận và nỗi buồn.”
Hồi ký hoàn toàn đặt độc giả trong thế giới nội tâm của Thomas – rộng lớn nhưng cũng ngột ngạt. Ông dần nhận ra bản thân nằm trong phổ tự kỷ, điều trước đây chưa ai nói với ông vì ông là người da đen: “Tự kỷ là của người da trắng,” ông khẳng định.
Thành công, khủng hoảng và sự sụp đổ
Dù mắc vô vàn chứng bệnh và vật lộn với nghèo khó – thường xuyên chậm trả thế chấp, làm các công việc hạ thấp như thợ mộc hay phá dỡ – Thomas vẫn kiên trì viết lách. Khi đối diện với cảnh anh trai bị bỏ tù và cha ngày càng suy sụp, ông bất ngờ chạm đến bước ngoặt: cuốn Man Gone Down ra đời và mang lại danh tiếng lẫn sự đổi đời.
Ngay lập tức, trường đại học nơi ông giảng dạy bán thời gian tăng gấp ba lương, mở đường cho chức danh lâu dài. Ông được mời diễn thuyết khắp nước Mỹ. Hàng xóm từng lạnh nhạt giờ trầm trồ ngưỡng mộ. Nhưng chính lúc này, Thomas lại rơi vào khủng hoảng nặng nề. Thành công bất ngờ trở thành gánh nặng, đẩy ông vào cơn sụp đổ tinh thần. Trong hồi ký, ông tái hiện trải nghiệm đó bằng sự tỉnh táo đến ám ảnh, như một chuỗi điểm sáng của cơn điên.
Một bản ghi chép của nghị lực và sức bền
The Broken King không chỉ là lời thú tội về những bi kịch cá nhân. Bản thân sự tồn tại của cuốn sách, việc những sự kiện khủng khiếp ấy được ghi lại, đã là minh chứng cho sức mạnh ý chí và sự kiên cường của con người. Tác phẩm dẫu nặng nề nhưng vẫn để lại vệt sáng hy vọng: từ trong tuyệt vọng, một nhà văn vẫn có thể cất tiếng, vẫn có thể biến nỗi đau thành nghệ thuật.
Giới văn chương, từng chờ đợi gần hai mươi năm, nay có lý do để tin rằng Michael Thomas sẽ không biến mất lâu như trước. Độc giả, đặc biệt là những ai quan tâm đến nghị lực con người, đến sức mạnh của chữ nghĩa trong việc vượt thoát nghịch cảnh, sẽ thấy The Broken King vừa là bản cáo trạng, vừa là một minh chứng phi thường của lòng can đảm.
shared via nytimes,
No comments:
Post a Comment